Σύντοφοι, είμαι ο τελευταίος!

                                           Η αγχόνη, Άουσβιτς 1988, Φωτό Σκαρτσίλας Σωτήρης

"Τον περασμένο μήνα ένα από τα κρεματόρια του Μπίρκεναου ανατινάχτηκε. Κανείς μας δεν ξέρει (και ίσως κανείς ποτέ δεν θα μάθει) πώς ακριβώς πραγματοποιήθηκε ή ανατίναξη: λένε
ότι είναι έργο του Sonderkommando, του Ειδικού Κομάντο για τουw θαλάμους αερίων και τους φούρνους και του οποίου τα μέλη εξοντώνονται και αυτά περιοδικά. Το Sonderkommando κρατείται αυστηρά απομονωμένο από το υπόλοιπο στρατόπεδο. Το
γεγονός είναι ότι στο Μπίρκεναου, περίπου εκατό σκλάβοι, ανυπεράσπιστοι και εξαντλημένοι όπως εμείς, βρήκαν τη δύναμη να δράσουν, νά κάνουν πράξη τό μίσος τους.

Ο άντρας πού σήμερα θά πεθάνει μπροστά μας βοήθησε με κάποιο τρόπο στην εξέγερση. Λέγεται ότι είχε σχέσεις με τους εξεγερμένου- του Μπίρκεναου, ότι έφερε όπλα στο στρατόπεδο μας και ότι υποκινούσε μιά ταυτόχρονη ανταρσία ανάμεσα μας. Σήμερα θά πεθάνει μπροστά στα μάτια μας, ίσως οι Γερμανοί δεν θά καταλάβουν ότι οι μοναχικός θάνατος, ο ανθρώπινος θάνατος πού του δόθηκε, θά του χαρίσει δόξα και όχι ντροπή.

Όταν τελείωσε τό λόγο του ο Γερμανός λόγο που κανένας δεν κατάλαβε, ακούστηκε ξανά η βραχνή φωνή: «Habt ihr verstanden? » (Καταλάβατε;)

Ποιός απάντησε «Jawohl»; ΄Ολοι και κανένας : ήταν σαν η καταραμένη υποταγή μας νά ενσαρκώθηκε άπο μόνη της, σάν να μετατράπηκε σέ μιά συλλογική φωνή πάνω άπ' τά κεφάλια μας. Αλλά όλοι άκουσαν τήν κραυγή του ετοιμοθάνατου που διαπέρασε το ακατανίκητο τείχος της αδράνειας και της υποταγής και συγκλόνισε τή ζωντανή ανθρώπινη ουσία μέσα μας.

- kameraden, ich bin der Ietzte! ( Σύντροφοι, είμαι ο τελευταίος!)

Θά ευχόμουν νά μπορούσα νά διηγηθώ ότι μέσα από αυτό το ελεεινό κοπάδι ακούστηκε μιά φωνή, ένα μουρμουρητό, ένα σημάδι επιδοκιμασίας. Όμως τίποτα δεν συνέβη. Μείναμε ακί-
νητοι, γκρίζοι, με σκυμμένο κεφάλι, και βγάλαμε τον μπερέ μόνο όταν μας διέταξε ό Γερμανός. ΄Ανοιξε ή καταπακτή, το σώμα τρομακτικό, σπαρτάρισε.Η μπάντα ξανάρχισε τή μουσική της κι έμείς, σέ παράταξη, παρελάσαμε μπροστά από το σύντροφο πού ψυχορραγούσε.

Κάτω απ’ τήν άγχόνη στέκονται οι Ες Ες και μας κοιτούν καθώς περνάμε με απάθεια: τό έργο τους ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Τώρα πια οί Ρώσοι μπορούν νά έρθουν, δεν απέμεινε
κάνεις γενναίος ανάμεσα μας, ό τελευταίος κρέμεται πάνω άπ' τά κεφάλια μας και για τους άλλους ένα άπλό χαλινάρι ήταν αρκετό. Οι Ρώσοι μπορούν νά έρθουν. Θά μας βρούνε υποταγμένους, σβησμένους, άξιους του θανάτου πού μας περιμένει.

Νά εκμηδενίσεις τον άνθρωπο είναι δύσκολο, όσο και νά τον δημιουργήσεις : δεν ήταν άπλό, πήρε χρόνο, άλλά τά καταφέρατε, Γερμανοί. Είμαστε υπάκουοι, κάτω απ’ το βλέμμα σας· δεν έχετε νά φοβηθείτε τίποτα από μας: καμιά πράξη αντίστασης, καμιά λέξη πρόκλησης, κανένα κριτικό βλέμμα.

Ό Αλμπέρτο κι έγώ γυρίσαμε στο παράπηγμα, και δεν μπορούσαμε νά κοιταχτούμε στά μάτια. Αυτός ό άντρας θά πρέπει να ήταν γενναίος, φτιαγμένος από διαφορετικό μέταλλο, έμείς λυ-
γίσαμε, ενώ αυτός όχι.

Γιατί είμαστε νικημένοι, συντριμμένοι: αν και προσαρμοστήκαμε, αν και μάθαμε νά βρίσκουμε τήν τροφή μας και νά αντέχουμε στο κρύο και την κούραση, ακόμα και αν επιστρέψουμε.

\Λνεβάσαμε τή μενάσκα στην κουκέτα, μοιράσαμε τή σούπα,
σβήσαμε τήν καθημερινή οργή της πείνας και τώρα μας βαραίνει
ή ντροπή."

Primo Levi Ο Τελευταίος  Εάν Αυτό Είναι Ο Άνθρωπος (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ)